નવીOTT‌ શ્રેણીમાં હરિયાણાના મિર્ચપુરમાં ૨૦૧૦ના ‘કાંડ’નું પુનઃ વર્ણન; કેવી રીતે જાતિ હિંસા પ્રગટ થઈ

આ શો ‘કાંડ ૨૦૧૦’નો હેતુ હરિયાણા ગામમાં હિંસા દરમિયાન સમાજમાં જ્ઞાતિના ભેદભાવની પ્રચલિતતાને પ્રકાશિત કરવાનો છે

(એજન્સી)                          તા.ર૯
ગુરૂગ્રામ : એક નવા સામાજિક-રાજકીય નાટકમાં સમાજમાં ઊંડા બેઠેલા જાતિ ભેદભાવના મુદ્દાને ફરીથી ધ્યાન પર લાવવામાં આવ્યો છે.OTT  પ્લેટફોર્મ સ્ટેજ પર ૨૦ ડિસેમ્બરના રોજ રિલીઝ થયેલ કાંડ ૨૦૧૦, હરિયાણાના મિર્ચપુર ગામમાં બનેલી એક વાસ્તવિક ઘટના પર આધારિત છે જ્યાં બે દલિત રહેવાસીઓને જીવતા સળગાવી દેવામાં આવ્યા હતા અને અન્ય ઘણા લોકોને વર્ચસ્વ ધરાવતા જાતિ જૂથો સાથે વધતા તણાવ વચ્ચે તેમના ઘર છોડીને ભાગી જવાની ફરજ પડી હતી. ઓકટોબરમાં પૂર્ણ થયેલી હરિયાણા વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં, સત્તારૂઢ ભારતીય જનતા પાર્ટી (BJP)એ કોંગ્રેસને દલિત વિરોધી તરીકે દર્શાવવા માટે મિર્ચપુર કાંડ (કાંડ)ને પ્રકાશિત કર્યો હતો કારણ કે તે પૂર્વ મુખ્યપ્રધાન ભૂપિન્દર સિંહ હુડાની સરકાર હેઠળ થયું હતું. હુડ્ડાના વિરોધીઓએ તેમના પર જાટ સમુદાયના સભ્યોની તરફેણ કરવાનો અને દલિતોને ન્યાય આપવાનો ઇન્કાર કરવાનો આરોપ મૂક્યો હતો. મીડિયા સાથે વાત કરતા, અભિનેતા યશપાલ શર્મા કે જેઓ મુખ્ય પાત્ર ભુલ સિંહનું પાત્ર ભજવે છે તેમણે જણાવ્યું હતું કે આ શ્રેણીનો ઉદ્દેશ્ય સંદેશ આપવાનો છે કે ગામડાઓમાં ભાઈચારા (ભાઈચારો)નું રક્ષણ કરવું મહત્ત્વપૂર્ણ છે. શર્મા લગાન (૨૦૦૧), ગંગાજલ (૨૦૦૩), અને સિંઘ ઇઝ કિંગ (૨૦૦૮) જેવી ફિલ્મોમાં તેમની ભૂમિકાઓ માટે જાણીતા છે. અભિનેતા હરિઓમ કૌશિકે જણાવ્યું હતું કે મિર્ચપુર કાંડ મહિનાઓ સુધી રાષ્ટ્રીય હેડલાઇન રહી હોવાથી, શ્રેણીના નિર્માતાઓએ આનો વિષય તરીકે ઉપયોગ કરવાનું વિચાર્યું.
૨૦૧૦ દરમિયાન શું બન્યું હતું : મિર્ચપુરની ઘટના, જેને ઘણીવાર મિર્ચપુર કાંડ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, તે ૧૯ એપ્રિલ, ૨૦૧૦ની રાત્રે ભસતા કૂતરાને લઈને દલિત અને જાટ સમુદાયના સભ્યો વચ્ચે ઝઘડા સાથે શરૂ થઈ હતી. બીજા દિવસે, પ્રભાવશાળી જાટ સમુદાયના ૨૦૦ લોકોનું ગુસ્સે ભરેલું ટોળું દલિત બસ્તી (વસાહત) પર પાછું ફર્યું અને ઘરોને સળગાવી દીધા. તારા ચંદ નામના ૭૦ વર્ષના દલિત વ્યક્તિ અને તેમની ૧૮ વર્ષની અપંગ પુત્રી સુમનને તેમના ઘરમાં જીવતા સળગાવી દેવામાં આવ્યા હતા. અન્ય ઘણા લોકો ઘાયલ થયા હતા અને ૧૫૦થી વધુ દલિત પરિવારો વિસ્થાપિત થયા હતા કારણ કે તેઓ ભયથી ગામ છોડીને ભાગી ગયા હતા. સ્થાનિક વહીવટીતંત્ર અને પોલીસ પર નિષ્ક્રિયતાનો આરોપ લગાવવામાં આવ્યો હતો. અહેવાલો સૂચવે છે કે પોલીસ ગામમાં તણાવની સ્થિતિ વિશે જાણતી હોવા છતાં હુમલાને રોકવામાં નિષ્ફળ રહી હતી. આ ઘટના બાદ લગભગ ૧૫૦ પીડિત લોકો દિલ્હી ભાગી ગયા હતા અને કનોટ પ્લેસ પાસેના બાલ્મિકી મંદિરમાં આશરો લીધો હતો.
ટ્રાયલ : ઓગસ્ટ ૨૦૧૦માં હરિયાણા પોલીસે સુપ્રીમ કોર્ટના આદેશ બાદ ૧૦૩ આરોપીઓની ધરપકડ કરી હતી. ૯ જાન્યુઆરી, ૨૦૧૧ના રોજ, ૯૮ આરોપીઓને હિસાર જેલમાંથી તિહાર જેલમાં ટ્રાન્સફર કરવામાં આવ્યા હતા. કોર્ટે ૨૦ જાન્યુઆરી, ૨૦૧૧ના રોજ સેન્ટ્રલ બ્યુરો ઑફ ઇન્વેસ્ટિગેશન (સીબીઆઈ)ને કેસ હાથમાં લેવાનો આદેશ આપ્યો હતો અને ટ્રાયલ દિલ્હીમાં યોજાઈ હતી. આરોપીઓ તરફથી હાજર થયેલા હિસારના વરિષ્ઠ વકીલ પી.કે. સંધીરે મીડિયાને જણાવ્યું કે ૨૦૧૧માં દિલ્હીની ટ્રાયલ કોર્ટે ૧૫ લોકોને દોષિત ઠેરવ્યા હતા અને ૮૨ અન્યને પુરાવાના અભાવે નિર્દોષ જાહેર કર્યા હતા. ૨૦૧૮માં, દિલ્હી હાઈકોર્ટે કેટલાક દોષિતોની સજામાં વધારો કર્યો હતો, જેમાં કેટલાક માટે આજીવન સજાનો સમાવેશ થાય છે. કોર્ટે આ ઘટનાને ‘જાતિ આધારિત હિંસાનું વિલક્ષણ અભિવ્યક્તિ’ ગણાવી. મિર્ચપુરની ઘટના દેશભરમાં દલિત અધિકારોની ચળવળો માટે રેલીંગ પોઇન્ટ બની હતી. ભીમ આર્મી અને અન્ય જેવા સંગઠનોએ આ ઘટનાનો ઉપયોગ કડક કાયદા અને હાંસિયામાં ધકેલાઈ ગયેલા સમુદાયો માટે હાલની સુરક્ષાના વધુ સારા અમલીકરણની માંગ કરવા માટે કર્યો હતો. રાજેશ અમરલાલ બબ્બર દ્વારા દિગ્દર્શિત, કાંડ ૨૦૧૦ તેના ગ્રામીણ હરિયાણા અને તેમાંના સામાજિક-રાજકીય મુદ્દાઓના અધિકૃત નિરૂપણ માટે વખાણવામાં આવે છે. સહાયક કલાકારોમાં આશિષ નેહરા, યોગેશ ભારદ્વાજ, આકાંક્ષા ભારદ્વાજ, ચેતના સરસર, કુલદીપ સિંહ, અરમાન અહલાવત, મીના મલિક અને હરિઓમ કૌશિકનો સમાવેશ થાય છે.