મારીદાદી૬૦વર્ષનાહતાજ્યારેતેમણેહિજાબપહેરવાનુંશરૂકર્યું. ત્યાંસુધીતેણીએસાડીપહેરીહતીકારણકેમારાદાદાઆધુનિકમુસ્લિમપરિવારનાહતાપરંતુતેમનામૃત્યુપછી, તેણીએઅમનેજાહેરકર્યુંકેતેણીઇચ્છેતેમકરવાજઈરહીછે. કદાચતેણીઆનિર્ણયકરવામાંરાહતઅનુભવીહતી, કદાચતેણીબાબરીમસ્જિદનાધ્વંસપછીભારતમાંમુસ્લિમસમુદાયોનેપ્રભાવિતકરનારઓળખનાદાવાનેપ્રતિસાદઆપીરહીહતી. કદાચતેણીદાદાનામૃત્યુનેકારણેતેમનાપોતાનામૃત્યુવિશેસભાનહતીઅનેતેજાતેજયોગ્યકરવામાંગતીહતી. જ્યારેઆબન્યુંત્યારેહું૧૩વર્ષનીહતીઅનેઘટનાઓનાઆવળાંકપરહુંચોંકીગઇ. અહીંમારીદાદીહિજાબપસંદકરવાનાતેમનાવ્યક્તિગતઅધિકારનોઉપયોગકરીરહીહતી. વ્યક્તિગતપસંદગીનોઆદાવોનારીવાદનોઆખોમુદ્દોહતોતેમારાકિશોરવયનામગજમાંપણસ્પષ્ટહતું, પરંતુશુંતેનોઅર્થએથયોકેમારાદાદાનેપ્રગતિશીલમાણસતરીકેઉજવવામાંહુંખોટીહતી ? હુંમારા૨૦નાદાયકામાંહતીત્યારેહુંઆપ્રશ્નનાજવાબમાટેતૈયારહતી. મારાદાદાઅનેખરેખરદરેકજ્ઞાતિનાભારતનાઘણામુસ્લિમસમુદાયોબહુમતીવાદીદૃષ્ટિનોપ્રતિભાવઆપીરહ્યાહતા, તેસમજવામાંમનેવધુસમયલાગ્યો. કર્ણાટકમાંઆજેજેપ્રહસનચાલીરહ્યુંછેતેવૈશ્વિકઇસ્લામોફોબિયાનાથિયેટરમાંથીચોરીકરવામાંઆવ્યુંછે.
ભારતએકએવુંરાષ્ટ્રછેજેણેધર્મનિરપેક્ષતાનેહંમેશાહકારાત્મકબિનસાંપ્રદાયિકતાતરીકેવ્યાખ્યાયિતકરીછે – જ્યાંકાયદાસમક્ષતમામધર્મોસમાનછે, નકારાત્મકબિનસાંપ્રદાયિકતાનહીં – જેરાજ્યથીધર્મનેઅલગકરવાનીહિમાયતકરેછે. ભારતીયબંધારણઆબાબતોમાંવિશ્વાસઅનેવ્યક્તિગતપસંદગીનાઅધિકારનુંરક્ષણકરેછેતેએકમાત્રપરિબળછેજેરમતમાંહોવુંજોઈએ. શુંહિજાબપહેરવાથીભારતીયમુસ્લિમમહિલાનીવિદ્યાર્થીબનવાનીક્ષમતાપરઅસરપડેછે ? અમેજાણીએછીએકેઆવુંનથી. મહિલાઓનીહિજાબનીપસંદગીનીસરખામણીઅહીંકર્ણાટકમાંચૂંટાયેલાનેતાદ્વારાતાલિબાનીકરણસાથેકરવામાંઆવીહતી. વિડંબનાએછેકેજ્યારેઆરાજ્યજતાલિબાનનીનકલકરીરહ્યુંછેઅનેમહિલાઓનેતેમનાશિક્ષણનેમેળવવાથીરોકીરહ્યુંછે. શિક્ષણઅથવાવિશ્વાસનીઆદ્વિસંગીક્યાંથીઆવેછે ? આહુમલામાંઆગળકોણછે ? શુંતેહિજાબીશિક્ષકહશે ? દરેકવ્યક્તિનેતેમનામાટેમહત્ત્વપૂર્ણહોયતેકારણસરતેમનાકપડાંપસંદકરવાનોઅધિકારછે. કેટલાકમાટે, ધર્મતેકારણછે, અન્યલોકોમાટેતેકાર્યક્ષમતા, પરવડેતેવુંઅથવાઅન્યકંઈપણહોઈશકેછે. તેઓજેકુટુંબઅથવાસંસ્થાકીયજગ્યાધરાવેછેતેનોકોઈસભ્યતેમનેઆઅધિકારપાછોખેંચીલેવાનીધમકીઆપીશકેનહીં. જ્યારેકોઈવિદ્યાર્થીકેશિક્ષકસલવાર, પહેરવેશ, પાઘડી, સાધ્વીનીઆદત, તાવીજકેદોરાકેટિક્કાપહેરીનેકૉલેજમાંજાયછે, ત્યારેઆકૃત્યોનેબિનસાંપ્રદાયિકતાનાઅધિકારનોઉપયોગકરતાનાગરિકોતરીકેઓળખવામાંઆવેછે. તોપછીશામાટેમુસ્લિમસંસ્થાપાસેથીતેમનીબિનસાંપ્રદાયિકતાનેભૂંસીનાખવાનીઅપેક્ષારાખવામાંઆવેછે ?
‘એકરૂપતાસુનિશ્ચિતકરવામાટે’, આઉત્પાદિતવિવાદમાંથીસૌથીવધુફાયદોમેળવનારાભાજપનાનેતાઓઅનેઆચાર્યોકેજેઓતેમનાવિદ્યાર્થીઓમાંસર્જાતાઆઘાતનેઓળખવાનોઇન્કારકરેછે. એકરૂપતાનીઆદલીલપોતેજએકવિક્ષેપછે, આપણાસમાજનીસંસ્થાઓમાંરાજ્યનીનીતિતરીકેરંગભેદમાટેભાગ્યેજછૂપોપ્રવેશછે. શુંભજનઅનેશ્લોકોશાળાનીએસેમ્બલીમાંગાવામાંઆવતાનથી ? શુંશૈક્ષણિકસંસ્થાઓકોમ્પ્યુટરઅનેબસોઅનેલેબનાસાધનોપરઆયુધપૂજાકરતીનથી ? તેમછતાંફરીથી, મુસ્લિમોમાટેનિયમોઅલગછે. ભિન્નભિન્નનાગરિકોમાટેવિભિન્નસામાજિકકોડઅથવાકાયદાએરંગભેદનીવ્યાખ્યાછે. ભાજપનાધારાસભ્યનાઅંગતમંતવ્યો, આચાર્યના, વિસ્તારનાસંઘીઅથવાઉદારમતવાદીબધાશિક્ષણઅનેધર્મબંનેનાબંધારણીયરીતેસુરક્ષિતઅધિકારોનાપ્રકાશમાંસમાનરીતેઅપ્રસ્તુતછે.
એકસમુદાયતરીકેમુસ્લિમોપરલાંબાસમયથીમુખ્યપ્રવાહમાંપ્રવેશનકરવાનોઅનેશિક્ષણનાઆધુનિકપ્રોજેક્ટમાંભાગનલેવાનોઆરોપમૂકવામાંઆવ્યોછે. એવોઆક્ષેપકેજેજાતિનાજુલમનાઈતિહાસનેધ્યાનમાંલેતોનથી – ભારતમાંમોટાભાગનામુસ્લિમોપસમાંદાછે, જેનોઅર્થથાયછેકેમોટીબહુમતીશિક્ષણનોવારસોભોગવતીનથી. પરંતુતેપણએકઆરોપછેજેહવેસાચોનથી. મુસ્લિમોતેમનાબાળકોનેરેકોર્ડસંખ્યામાંઉચ્ચશિક્ષણમાટેમોકલીરહ્યાછે – ઉચ્ચશિક્ષણપરઅખિલભારતીયસર્વેક્ષણ૨૦૧૯-૨૦દર્શાવેછેકેઉચ્ચશિક્ષણમાંમુસ્લિમોનીનોંધણી૨૦૧૦-૧૧માં૨.૫૩%થીવધીને૨૦૧૯-૨૦માં૫.૪૫% થઈગઈછે. તોપછીજેસમુદાયનેવાસ્તવમાંવધુસંખ્યામાંમુખ્યપ્રવાહમાંજોડાવામાટેસક્રિયસમર્થનઅનેયોજનાઓનીજરૂરછેતેનાપરરાજ્યશામાટેવધુએકગેરબંધારણીયહુમલોકરવાનુંયોગ્યમાનેછે ?
આશાસનેસતતદર્શાવ્યુંછેકેબિનસાંપ્રદાયિકસંસ્થાનોસામનોકરતીવખતેતેસૌથીનાજુકહોયછે – બિનસાંપ્રદાયિકસંસ્થાજેજાહેરજગ્યાઓઅનેસંસાધનોનેમેળવેછે, વ્યક્તિગતઅધિકારોનોદાવોકરેછેઅનેશાસનસાથેઅસંમતછે. રાજ્યશક્તિ, સંસ્થાકીયપીઠબળઅનેતેમનેસમર્થનઆપવામાટેઅવિચારીહિંસકટોળાસાથે, આનાજુકબિનસાંપ્રદાયિકશરીરપર – શેરીમાં, વહેંચાયેલજગ્યાઓપર, આપણામાનસપરઅનંતહુમલાનોઆકારલેછે. આહુમલોનિઃશંકપણેમુસ્લિમશરીરપરસૌથીવધુલાદવામાંઆવેછે. ઉડુપીમાંઆમહિલાવિદ્યાર્થીઓનીજેમ, અથવામુસ્લિમોનીઆગેવાનીહેઠળઝ્રછછ-દ્ગઇઝ્રવિરોધસ્થળો, બીફનાવેપારમાંસામેલવિદ્યાર્થીઓ, બિદરમાંનાટકબનાવતાવિદ્યાર્થીઓ, હાસ્યકલાકારકેજેમનેમજાકકરવાબદલધરપકડકરવામાંઆવીકેતેણેક્યારેયતિરાડપાડીનહતીઅથવાતેક્રિકેટરકેજેનાપ્રદર્શનપરસવાલઉઠાવવામાંઆવેછે. પરંતુખરેખરયાદીઅનંતછે – શીખખેડૂત, ખ્રિસ્તીપાદરી, શૈક્ષણિક, પત્રકાર, વકીલ, હાસ્યકલાકાર, વગેરેવગેરે.
ઘણાલાંબાસમયસુધી, સૌથીહાંસિયામાંધકેલાઈગયેલાઅનેલઘુમતીઓએઆહુમલાસામેલડવાનોબોજથોડીકેકોઈમદદવગરલીધોછે. આબોજતેમનાએકલાપરનહોઈશકે. ફ્રન્ટલાઈનપરનાલોકોથાકીગયાછેઅનેતેમનેચાલુરાખવામાટેરાહતઅનેસંસાધનોનીજરૂરછે. જ્ઞાતિવિશેષાધિકૃતહિન્દુઓતમેતમારાઘરમાંઆરામથીઆવાંચીરહ્યાહોવાનીસંભાવનાછે, તમેજેઓઆરાષ્ટ્રનીસંભવિતતાવાળાબહુવચનમાંમાનતાહોવ – તોતમેથઈશકેતેરીતેજોડાઓ. તમારાતાબાહેઠળનીતમામઅનેદરેકજગ્યામાંપગલાંલો – તમારાઘરમાં, તમારીસંસ્થાકીયજગ્યાઓમાંઆનાજુકશાસનનાઅનુયાયીઓનોસામનોકરો, ચૂંટાયેલાપ્રતિનિધિઓનેપત્રોલખો, જાહેરજગ્યાઓપરશાંતિપૂર્ણવિરોધકરો, તમારાઘરઅનેતમારાસંબંધોમાંતફાવતનેઆમંત્રિતકરો, જાતિઅનેવિશ્વાસનીસીમાઓનોભંગકરો. આહવેકવાયતનથી. ઘણીથાકેલીલઘુમતીઅનેહાંસિયામાંધકેલાઈગયેલાશરીર – સંસાધનો, અધિકારો, ગૌરવઅનેજીવનમાટેઘણુંબધુંજોખમમાંછે. તમેહવેતેમનીદુર્દશાનેઅવગણીશકોતેમનથી.
નિશાઅબ્દુલ્લાબેંગલુરૂસ્થિતએકકલાકારઅનેશિક્ષકછે. અભિવ્યક્તઅભિપ્રાયોલેખકનાપોતાનાછે. (ધન્યૂઝમિનિટ.કોમ)
કરન્ટટોપિક
– નિશાઅબ્દુલ્લા