સિત્તેરવર્ષપહેલાઆદિવસેબંધારણસભાએભારતનુંબંધારણઅપનાવ્યુંહતું. તેનાબેમહિનાપછી, ૨૬જાન્યુઆરી, ૧૯૫૦નારોજ, દેશનુંબંધારણઅમલમાંઆવ્યું. પરંતુઆપણાબંધારણીયઅધિકારોઅનેસુરક્ષાનોઅમલકેવીરીતેથઈરહ્યોછે ? દેશભરનીઉચ્ચઅદાલતોમાંઅનેસર્વોચ્ચઅદાલતમાં, ભારતનાનાગરિકોનેજેમૂળભૂતઅધિકારોછેતેઅંગેનાઅસંખ્યકેસપેન્ડિંગછે. અહીંતેમાંથીકેટલાકકેસોનીયાદીછે, જેપસારકરાયેલાકાયદાઓઅનેસરકારદ્વારાલેવામાંઆવેલાનિર્ણયોથીસંબંધિતછેજેનાગરિકોનામૂળભૂતઅધિકારોનીબંધારણીયબાંયધરીનુંઉલ્લંઘનકરતાજોવામળેછે.
૧. કલમ૩૭૦
૫ઓગસ્ટ, ૨૦૧૯નારોજ, નરેન્દ્રમોદીસરકારેબંધારણનીકલમ૩૭૦અને૩૫-એનેએકપક્ષીયરીતેરદ્દકરવાનુંનક્કીકર્યું, જેઅગાઉનાજમ્મુઅનેકાશ્મીરરાજ્યનેચોક્કસમાત્રામાંસ્વાયત્તતાપ્રદાનકરતીહતી. તેજસમયે, કેન્દ્રસરકારેજમ્મુઅનેકાશ્મીરપુનર્ગઠનકાયદોપણપસારકર્યો, જેણેતત્કાલીનરાજ્યનેબેકેન્દ્રશાસિતપ્રદેશોમાંવિભાજિતકર્યું. સુપ્રીમકોર્ટમાંઆપગલાંસામેલગભગબેડઝનજેટલીરિટઅરજીદાખલકરવામાંઆવીછે, જેમાંકહેવામાંઆવ્યુંછેકેમોદીસરકારનોનિર્ણયજમ્મુઅનેકાશ્મીરનાલોકોનામૂળભૂતઅધિકારોનુંઉલ્લંઘનકરેછે. સૌથીતાજેતરનીઅરજીમાંસીપીઆઈ(એમ)નાનેતાએમ.વાય. તારીગામીએકોર્ટનેકેસનીસુનાવણીઝડપીકરવાપણકહ્યુંહતું. આમાંનીમોટાભાગનીઅરજીઓકેન્દ્રસરકારેતેનાપગલાનીજાહેરાતકર્યાપછીખૂબજટૂંકસમયમાંદાખલકરવામાંઆવીહતી, પરંતુહવેઆકેસનેસૂચિબદ્ધથયાનેલગભગનવમહિનાથઈગયાછે.
૨૮ઓગસ્ટ, ૨૦૧૯નારોજ, સર્વોચ્ચઅદાલતેકહ્યુંહતુંકેતેનીપાંચજજોનીબંધારણીયબેંચજમ્મુઅનેકાશ્મીરનીબંધારણીયસ્થિતિબદલવાનાકેન્દ્રનાનિર્ણયનેપડકારતીઅરજીઓનીતપાસકરશે. આમામલોછેલ્લીવાર૨માર્ચ, ૨૦૨૦નારોજભૂતપૂર્વમુખ્યન્યાયાધીશએસએબોબડેનીઆગેવાનીહેઠળનીબંધારણીયબેંચસમક્ષસૂચિબદ્ધકરવામાંઆવ્યોહતો. બુધવાર, ૫ઓગસ્ટ, ૨૦૨૦નારોજ, શ્રીનગરમાં, કલમ૩૭૦નાપગલાનીપ્રથમવર્ષગાંઠનાપગલેલાદવામાંઆવેલાનિયંત્રણોદરમિયાનસુરક્ષાકર્મચારીઓશેરીમાંઊભાછે.
૨. નાગરિકતા (સુધારો) અધિનિયમ
૧૧ડિસેમ્બર, ૨૦૧૯નારોજ, સંસદેવિવાદાસ્પદનાગરિકતા (સુધારો) અધિનિયમપસારકર્યોહતોછતાંસમગ્રદેશમાંતેનીસામેમોટાપાયેવિરોધથયોહતો. આકાયદાનીટીકાકરવામાંઆવીહતીકારણકેતેણેસ્વતંત્રભારતમાંપ્રથમવખતનાગરિકતાઆપવામાટેધર્મનેઆધારબનાવ્યોહતો.
ઝ્રછછઅનુસાર, અફઘાનિસ્તાન, બાંગ્લાદેશઅથવાપાકિસ્તાનનાબિનદસ્તાવેજીકૃતઇમિગ્રન્ટ્સકેજેઓ૩૧ડિસેમ્બર, ૨૦૧૪પહેલાભારતમાંપ્રવેશ્યાહતાતેમનેભારતીયનાગરિકતાઆપવામાંઆવશે, પરંતુઆઇમિગ્રન્ટ્સહિંદુ, શીખ, પારસી, બૌદ્ધઅથવાખ્રિસ્તીહોવાજોઈએ. રાષ્ટ્રવ્યાપીનેશનલરજિસ્ટરઑફસિટિઝન્સલાગુકરવાનીકેન્દ્રસરકારનીયોજનાસાથે, ઘણાલોકોમાનતાહતાકેકાયદાનોઉપયોગભારતમાંમુસ્લિમોનેવધુલક્ષ્યબનાવવામાટેકરવામાંઆવશે. નાગરિકોનાવિરોધઉપરાંત, ઝ્રછછનેપસારથયાપછીલગભગતરતજકાયદેસરરીતેતેનેપડકારવામાંઆવ્યોહતો. પ્રથમપડકારઇન્ડિયનયુનિયનમુસ્લિમલીગ (ૈેંંસ્ન્) તરફથીઆવ્યોહતો, અનેહવેસુપ્રીમકોર્ટસમક્ષકાયદાનીબંધારણીયતાપરસવાલઉઠાવતી૧૪૩અરજીઓછે. અરજીઓઅનેકાયદાનાવધુવ્યાપકપણેટીકાકારોએએવીદલીલકરીછેકેઝ્રછછબંધારણમાંસમાવિષ્ટભારતનાબિનસાંપ્રદાયિકસ્વભાવઅનેકલમ૧૪ (કાયદાસમક્ષસમાનતા)નીવિરુદ્ધછે. યુનાઈટેડનેશન્સહાઈકમિશનરફોરહ્યુમનરાઈટ્સનામિશેલબેચેલેટેપણસુપ્રીમકોર્ટમાંકાયદાવિરુદ્ધહસ્તક્ષેપકરતીઅરજીદાખલકરીછે. જોકે, આઅરજીઓપરસુપ્રીમકોર્ટતરફથીઅત્યારસુધીબહુઓછુંધ્યાનઆપવામાંઆવ્યુંછે. સર્વોચ્ચઅદાલતેકાયદાપરસ્ટેઆપવાનોઇન્કારકર્યોહતોઅનેકેન્દ્રસરકારનેજાન્યુઆરી૨૦૨૦માંજવાબઆપવામાટેચારઅઠવાડિયાનોસમયઆપ્યોહતો, જોકેકેન્દ્રનોપહેલોજવાબફક્ત૨.૫મહિનાપછીઆવ્યોહતો. આખાવર્ષમાંકેસનીસુનાવણીમાત્રત્રણતારીખેજથઈહતી. ૨૦૨૧માં, તેએકવખતપણસાંભળવામાંઆવ્યુંનથી.અધિનિયમહેઠળનાનિયમોનેકેન્દ્રસરકારદ્વારાઆખરીઓપઆપવાનોબાકીછે.
૩. ચૂંટણીબોન્ડ
ફાઇનાન્સએક્ટ, ૨૦૧૭પસારથયાપછીતરતજકેન્દ્રસરકારનીચૂંટણીબોન્ડયોજનાસામેબંધારણીયપડકાર૨૦૧૭માંમૂકવામાંઆવ્યોહતો. ભારતીયકોમ્યુનિસ્ટપાર્ટી (માર્કસવાદી) અનેએનજીઓકોમનકોઝએન્ડએસોસિએશનફોરડેમોક્રેટિકરિફોર્મ્સદ્વારાઅરજીઓદાખલકરવામાંઆવીહતી. જેણેઆસ્કીમને “એકઅસ્પષ્ટભંડોળસિસ્ટમકેજેકોઈપણસત્તાધિકારીદ્વારાતપાસરહિતરાખવામાંઆવીછે”તેનેપડકારવામાંઆવીહતી. આઅધિનિયમનેમનીબિલતરીકેપસારકરવામાંઆવીરહ્યોછે, આમરાજ્યસભામાંઅવરોધઊભોથયોછેતેઅંગેપણપ્રશ્નોપૂછવામાંઆવ્યાછે. ઈલેક્ટોરલબોન્ડસ્કીમરાજકીયપક્ષોનેચૂંટણીનાભાગરૂપેસંપૂર્ણપણેબેનામીદાનપ્રાપ્તકરવાનીમંજૂરીઆપેછે. ભલે૨૦૧૭માંપડકારોદાખલકરવામાંઆવ્યાહતા, પણઅદાલતે૨૦૧૯માંજકેસનીસક્રિયપણેસુનાવણીશરૂકરી – તેસમયસુધીમાંચૂંટણીબોન્ડનુંવેચાણપહેલેથીજશરૂથઈગયુંહતું. કોર્ટેહવેઘણાપ્રસંગોએયોજનાઅથવાચૂંટણીબોન્ડનાવેચાણપરસ્ટેઆપવાનોઇન્કારકર્યોછે. બહુવિધઅહેવાલોદર્શાવેછેકેનરેન્દ્રમોદીસરકારેભારતીયરિઝર્વબેંકઅનેચૂંટણીપંચનીગંભીરશંકાઓઅનેમતભેદોછતાંચૂંટણીબોન્ડયોજનાનેઆગળધપાવીહતી. આરટીઆઈપ્રશ્નોમાંએપણબહારઆવ્યુંછેકેસરકારેયોજનાનોઅમલકરતીવખતેપોતાનાનિયમોઅનેકાયદાઓનુંપાલનકર્યુંનથી.
૧૨એપ્રિલ, ૨૦૧૯નારોજ, તત્કાલીનઝ્રત્નૈંરંજનગોગોઈનીઆગેવાનીહેઠળનીસુપ્રીમકોર્ટનીબેન્ચેકેન્દ્રસરકારનેચૂંટણીબોન્ડહેઠળદાનનીવિગતોસીલબંધકવરમાંરજૂકરવાજણાવ્યુંહતું. જોકે, ખંડપીઠેતેપછીફરીથીઆબાબતનીયાદીઆપીનહતી. તાજેતરમાં, જ્યારેગોગોઈનેતેમનીનિવૃત્તિપછીકેસવિશેપૂછવામાંઆવ્યું, ત્યારેતેમણેકહ્યુંકેતેમનેતે “યાદનથી.”
૪. ગેરકાનૂનીપ્રવૃત્તિઓ (નિવારણ) અધિનિયમ
સર્વોચ્ચઅદાલતસમક્ષબહુવિધઅરજીઓએગેરકાનૂનીપ્રવૃત્તિઓ (નિવારણ) અધિનિયમઅથવાેંછઁછ, એક ‘આતંક-વિરોધી’કાયદોકેજેનીઅસ્પષ્ટશરતોઅનેદુરુપયોગમાટેવ્યાપકપણેટીકાકરવામાંઆવીછેતેનેપડકાર્યોછે. તાજેતરમાંજ, ભૂતપૂર્વસનદીઅધિકારીઓનાજૂથેકાયદાવિરુદ્ધઅરજીદાખલકરીહતીઅનેકોર્ટેકેન્દ્રસરકારનેનોટિસપાઠવીછે. મોદીસરકારેકાયદામાંસુધારોકરીનેતેનેવધુકડકબનાવ્યાબાદ૨૦૧૯માંઆબાબતેબેરિટઅરજીઓપણદાખલકરવામાંઆવીહતી. આસુધારોરાજ્યનેએકવ્યક્તિને, અનેફક્તએકસંસ્થાનેજનહીં, આતંકવાદીતરીકેનિયુક્તકરવાનીમંજૂરીઆપેછે. ેંછઁછહેઠળનીજોગવાઈઓઆરોપીમાટેજામીનમેળવવાનુંઅત્યંતમુશ્કેલબનાવેછે, કેમકેટ્રાયલવર્ષોસુધીચાલીશકેછે. આકાયદાસામેનીઅરજીઓદર્શાવેછેકેકેસનોનિર્ણયથાયતેપહેલાજતેલાંબાસમયસુધીજેલવાસનીખાતરીઆપેછે. અરજદારોદલીલકરેછેકેકાયદોકલમ૧૪હેઠળસમાનતાનાઅધિકાર, કલમ૧૯(૧)(ટ્ઠ) હેઠળવાણીસ્વાતંત્ર્યનાઅધિકારઅનેબંધારણનીકલમ૨૧હેઠળગૌરવસાથેજીવનજીવવાનાઅધિકારનુંઉલ્લંઘનકરેછે. તેઓએેંછઁછહેઠળનીચલાદોષિતદરનેપણદર્શાવ્યોછે – માત્ર૨.૧૯%. આદર્શાવેછેકે “ેંછઁછહેઠળકાર્યવાહીકાંતો “ખોટાઉદ્દેશ્ય”થીશરૂકરવામાંઆવીછે, અથવાપુરાવાનીગુણવત્તાપર્યાપ્તનથી, જેમંજૂરીઆપતાપહેલા “સ્વતંત્રસમીક્ષા”નીસમગ્રપ્રક્રિયાસામેપ્રશ્નઊભોકરેછે.”
૫. ખેતીકાયદા
વડાપ્રધાનનરેન્દ્રમોદીએજાહેરાતકરીકેતેમનીસરકારગયાવર્ષેપસારથયેલાત્રણવિવાદાસ્પદખેતીકાયદાઓરદકરવામાગેછે, તેપહેલાંજખેડૂતો (સશક્તિકરણઅનેસંરક્ષણ) એગ્રીમેન્ટઓફપ્રાઇસએશ્યોરન્સએન્ડફાર્મસર્વિસએક્ટ, ૨૦૨૦, ખેડૂતોઉત્પાદનવેપારઅનેવાણિજ્ય (પ્રોત્સાહનઅનેસુવિધા) અધિનિયમ, ૨૦૨૦અનેઆવશ્યકચીજવસ્તુઓ (સુધારા) અધિનિયમ, ૨૦૨૦નેપડકારતાબહુવિધકેસોસુપ્રીમકોર્ટમાંદાખલકરવામાંઆવ્યાહતા. આવર્ષેજાન્યુઆરીમાં, કોર્ટેકાયદાપસારથયાનાબેમહિનાકરતાંઓછાસમયમાંસ્ટેઆપ્યોહતો. ખેડૂતોછેલ્લાએકવર્ષથીવધુસમયથીઆત્રણકાયદાઓતેમજઅન્યસરકારીનીતિઓનોવિરોધકરીરહ્યાછે, એમકહીનેકેતેઓખેડૂતોનેનહીંપરંતુમોટાકોર્પોરેટહાઉસનેફાયદોકરેછે. અદાલતેસરકારઅનેખેડૂતોવચ્ચેવાટાઘાટોનોપ્રયાસકરવાઅનેમધ્યસ્થીકરવામાટેએકસમિતિનીપણરચનાકરીહતી, પરંતુઘણાલોકોએઆસમિતિનીટીકાકરીહતીકારણકેસભ્યોકૃષિકાયદાનાસમર્થકહોવાનુંજોવામાંઆવ્યુંહતું.
કૃષિકાયદાસામેનીઅરજીઓમાંકહેવામાંઆવ્યુંછેકેતેમનસ્વીછેઅનેકલમ૧૪નુંઉલ્લંઘનકરેછે.
૬. ઇન્ફોર્મેશનટેકનોલોજીનિયમો
દેશભરનીબહુવિધઉચ્ચઅદાલતોમાં, કેન્દ્રસરકારનાઇન્ફોર્મેશનટેક્નોલોજી (મધ્યસ્થીમાર્ગદર્શિકાઅનેડિજિટલમીડિયાએથિક્સકોડ) નિયમો, ૨૦૨૧વિરુદ્ધકેસદાખલકરવામાંઆવ્યાછે. આનિયમો, ઇન્ફોર્મેશનટેક્નોલોજીએક્ટ, ૨૦૦૦હેઠળઘડવામાંઆવ્યાછે, જેમીડિયાપોર્ટલ, ર્(ં્્) સ્ટ્રીમિંગપ્લેટફોર્મઅનેસોશિયલમીડિયાનેનિયંત્રિતકરવામાંગેછે. તેકેન્દ્રનેવ્યાપકસત્તાઓઆપેછે, જેમાંસામગ્રીનેદૂરકરવાનીમાંગકરવાનોઅધિકારપણસામેલછે. ન્યૂઝપોર્ટલ, પત્રકારસંસ્થાઓઅનેઈન્ટરનેટસ્વતંત્રતાહિમાયતીઓદ્વારાઆનિયમોટીકાહેઠળઆવ્યાછે. આઇટીનિયમોનેપ્રથમકાનૂનીપડકારધવાયરતરફથીમળ્યોહતો, તેનાસ્થાપકસંપાદકએમ.કે. વેણુઅનેધન્યૂઝમિનિટનાસંપાદકધન્યારાજેન્દ્રનેદિલ્હીહાઈકોર્ટમાંઅરજીકરીહતી. પિટિશનમાંએવીદલીલકરવામાંઆવીછેકેનિયમોમૂળઆઈટીએક્ટનુંઉલ્લંઘનકરેછેજેનાહેઠળતેઓઘડવામાંઆવ્યાહતા. ત્યારથી, લાઇવલો, મલયાલામનોરમા, ધક્વિન્ટ, પીટીઆઈઅનેઅન્યસહિત – બહુવિધમીડિયાગૃહોએદેશભરનીઉચ્ચઅદાલતોમાંકેસદાખલકર્યાછે. અરજીઓમાંએવીદલીલકરવામાંઆવીછેકેનિયમોઆઇટીએક્ટતેમજબંધારણનીકલમ૧૪ (કાયદાસમક્ષસમાનતા) અને૧૯(૧)(જી) (કોઈપણવ્યવસાય, અથવાકોઈપણવ્યવસાય, વેપારઅથવાવ્યવસાયચાલુરાખવાનીસ્વતંત્રતાઅધિકાર)નુંઉલ્લંઘનકરેછે. મીડિયાહાઉસઉપરાંત, ૈં્ નિયમોનેફેસબુકનીમાલિકીનીઉરટ્ઠંજછદ્વારાપણપડકારવામાંઆવ્યોછે, જેમાંકહેવામાંઆવ્યુંછેકેશોધખોળનીજોગવાઈગેરબંધારણીયછેઅનેગોપનીયતાનામૂળભૂતઅધિકારનીવિરુદ્ધછે.
૭. પૅગાસસ
આવર્ષેજુલાઈમાં, પેગાસસપ્રોજેક્ટમાંધવાયરઅનેતેનાવૈશ્વિકમીડિયાભાગીદારોએઅહેવાલઆપ્યોહતોકેઇઝરાયેલીકંપની, દ્ગર્જીંગ્રુપદ્વારાબનાવેલઅનેવેચવામાંઆવેલાસ્પાયવેરદ્વારાડઝનથીવધુલોકોનાસ્માર્ટફોનચેપગ્રસ્તઅથવાલક્ષ્યાંકિતજોવામળ્યાહતા. આવ્યક્તિઓએવાવ્યક્તિઓનામોટાજૂથનોભાગહતાજેમનીસંખ્યાવિશ્વભરનાસંભવિતપેગાસસલક્ષ્યોનાલીકથયેલાડેટાબેઝમાંદર્શાવવામાંઆવીહતી. દ્ગર્જીંગ્રુપેજાળવીરાખ્યુંછેકેતેપેગાસસસ્પાયવેરફક્ત “ચકાસાયેલસરકારોને”જવેચેછે. પત્રકારો, વકીલો, કાર્યકરોઅનેરાજકારણીઓનોએકવર્ગ – જેમાંપાંચપુષ્ટિથયેલલક્ષ્યોછેકેજેનાપરપેગાસસસોફ્ટવેરનોઉપયોગકરવામાંઆવ્યોહતો – કુલનવઅરજીઓસાથેસુપ્રીમકોર્ટમાંગયો, જેમાંઆબાબતનીન્યાયિકતપાસનીમાંગકરવામાંઆવીહતી.
૨૭ઓક્ટોબરનારોજ, બેન્ચનાચીફજસ્ટિસઓફઈન્ડિયાએન.વી.રમન્નાઅનેજસ્ટિસસૂર્યકાન્તઅનેહિમાકોહલીએકહ્યુંહતુંકેસ્પાયવેરખરીદવાઅનેતેનોઉપયોગકરવાઅંગેભારતસરકારતરફથી “કોઈચોક્કસઇનકાર”નહોવાથી, તેતપાસમાટેએકસ્વતંત્રનિષ્ણાતસમિતિનીરચનાકરીરહીછે. જોઆરોપોસાચાસાબિતથાયછે, તોકોર્ટેનોંધ્યુંહતુંકે, તેનાગરિકોનાગોપનીયતાઅનેવાણીસ્વાતંત્ર્યનાબંધારણીયરીતેબાંયધરીકૃતઅધિકારોપરઅસરકરેછે. બેન્ચેકમિટીનેતેનોરિપોર્ટરજૂકરવામાટેસુનાવણીનીતારીખથીઆઠઅઠવાડિયાનોસમયઆપ્યોછે – મતલબકેકમિટીહાલમાંતેનાકાર્યકાળનાઅડધાસમયમાંછે.
૮. રાજદ્રોહ
સુપ્રીમકોર્ટદેશનારાજદ્રોહકાયદા (ભારતીયદંડસંહિતાનીકલમ૧૨૪-એ)નેપડકારતીઅરજીઓનીબેચનીસુનાવણીકરીરહીછે, જેસંસ્થાનવાદીબ્રિટિશસરકારદ્વારામૂકવામાંઆવીહતી. પત્રકારોકિશોરચંદ્રવાંગખેમચાઅનેકન્હૈયાલાલશુક્લાઅનેભૂતપૂર્વકેન્દ્રીયપ્રધાનઅરુણશૌરીસહિતનીસાતઅરજીઓસર્વોચ્ચઅદાલતસમક્ષદાખલકરવામાંઆવીછે. અરજદારોએદલીલકરીછેકેરાજદ્રોહકાયદોગેરબંધારણીયછે. આશબ્દઅસ્પષ્ટછેઅનેતેપર્યાપ્તનિશ્ચિતતાસાથેફોજદારીગુનાનેવ્યાખ્યાયિતકરવામાંનિષ્ફળજાયછે, વધુમાં, કલમ૧૨૪-એવાણીઅનેઅભિવ્યક્તિનીસ્વતંત્રતાનામૂળભૂતઅધિકારનુંઉલ્લંઘનકરેછે, જેબંધારણનીકલમ૧૯(૧)(ટ્ઠ) હેઠળબાંયધરીઆપેછે. આવર્ષેજુલાઈમાંકોર્ટેકેન્દ્રસરકારનેસવાલકર્યોહતોકેઆકાયદાનીહજુપણજરૂરકેમછે. ઝ્રત્નૈંએનવીરમન્નાએકહ્યુંકે, ‘‘કાયદાઅંગેનોઆવિવાદસંબંધિતછે, તેનોસંસ્થાનવાદીકાયદો, તેસ્વતંત્રતાચળવળનેદબાવવામાટેહતો, આજકાયદાનોઉપયોગબ્રિટિશરોદ્વારામહાત્માગાંધી, તિલકવગેરેનેચૂપકરવામાટેકરવામાંઆવ્યોહતો. શુંઆઝાદીના૭૫વર્ષપછીપણતેજરૂરીછે? અનુચ્છેદ૧૪મુજબ, ેંઁછનાવહીવટહેઠળ૨૦૧૦અને૨૦૧૪વચ્ચેનારાજદ્રોહનાકેસોનીવાર્ષિકસરેરાશનીતુલનામાં, ૨૦૧૪અને૨૦૨૦વચ્ચેનાવડાપ્રધાનનરેન્દ્રમોદીનાશાસનદરમિયાન, સુપ્રીમકોર્ટનીમાર્ગદર્શિકાનુંઉલ્લંઘનકરીને, રાજદ્રોહનાકેસોમાં૨૮% વધારોથયોછે.
૯. ઈઉજીક્વોટા
જાન્યુઆરી૨૦૧૮માં, કેન્દ્રસરકારે૧૦૩મોબંધારણીયસુધારોઅધિનિયમપસારકર્યોહતોજેશૈક્ષણિકસંસ્થાઓમાં૧૦% બેઠકોઅથવારાજ્યસેવાઓમાંપદનુંઆરક્ષણપ્રદાનકરેછે, કથિતરીતે “નાગરિકોનાઆર્થિકરીતેનબળાવર્ગો”માટે. આઅધિનિયમવિરુદ્ધસુપ્રીમકોર્ટમાંલગભગ૨૦અરજીઓદાખલકરવામાંઆવીછે, જેમાંકહેવામાંઆવ્યુંછેકેઅનામતનાહેતુમાટેપછાતપણું “ફક્તઆર્થિકસ્થિતિ”દ્વારાવ્યાખ્યાયિતકરીશકાતુંનથી. અરજદારોએદલીલકરીહતીકેસુધારોબંધારણનામૂળભૂતમાળખાનેપડકારેછે. ઑગસ્ટ૨૦૨૦માં, કોર્ટેઆબાબતનેપાંચજજનીબંધારણીયબેંચનેમોકલવાનોનિર્ણયકર્યોહતો. બેન્ચનુંમાનવુંહતુંકેઅરજીઓએકાયદાનોનોંધપાત્રપ્રશ્નઉઠાવ્યોહતોકેશુંમાત્રઆર્થિકમાપદંડપરઅનામતઆપીશકાયછે. આદરમિયાનકાયદાપરસ્ટેઆપવામાંઆવ્યોનથી. જ્યારેબંધારણીયબેંચસમક્ષસુનાવણીહજીશરૂથઈનથી, ત્યારેસર્વોચ્ચઅદાલતઈઉજીક્વોટાસંબંધિતઅન્યકેસોનીસુનાવણીકરીરહીછે. તાજેતરમાં, તેણેકેન્દ્રસરકારનેપ્રશ્નકર્યોહતોકેતેણેતબીબીઅભ્યાસક્રમોમાટેપ્રવેશમાંઈઉજીઆરક્ષણમાટેનીપાત્રતાનક્કીકરવાનામાપદંડતરીકે૮લાખરૂપિયાનીવાર્ષિકઆવકશામાટેઅપનાવીછે. કેન્દ્રએહવેકહ્યુંછેકેતેઆમર્યાદાપરફરીથીવિચારકરશે, જેનોઅર્થછેકેઉમેદવારોમાટેકાઉન્સેલિંગમાંવધુવિલંબથશે.
– જાહ્નવીસેન (સૌ. : ધવાયર.ઈન)
